خاطرات اشغال غرب خراسان توسط روس ها در شهریور ۱۳۲۰

بیهق اندیشه/فاطمه خرم پور – کارشناس ارشد تاریخ:۳ شهریور ۱۳۲۰، روز ننگین ورود متفقین به خاک ایران و اشغال کشورمان توسط نیروهای بیگانه است که در پی آن، اکثر نواحی واقع در نیمه شمالی کشور، به اشغال روسها در آمد.

در حقیقت این وقوع جنگ جهانی دوم بود که تاثیرات فراوانی در تحولات داخلی ایران گذاشت و منجر به خلع رضا شاه از سلطنت و خارج شدنش از کشور و اشغال ایران توسط نیروهای بیگانه شد.

روز ۳ شهریور نشان داد که عکس العمل ارتش رضاخان در برابر هجوم بیگانگان علی رغم ادعاهایی که وجود داشت، چیزی جز تسلیم و کرنش نبود. زیرا متفقین در کمترین زمان ممکن و بدون هیچ مقاومتی، کشور را اشغال کردند.

سرعتی که نیروهای متفقین در هجوم به ایران داشتند، باعث فرار رضاخان و به پایان رسیدن سلطنت ۱۶ ساله او شد و پسرش محمدرضا پهلوی بر تخت نشست.

اما تأثیر اشغال ایران توسط نیروهای متفقین، فقط به تغییرات سیاسی محدود نشد، بلکه با ورود بیگانگان به کشورمان، در اکثر شهرهای مهمی که به تصرف روسها در آمده بود، مشکلات متعددی برای مردم ایجاد شد.

یکی از شهرها و مناطقی که خاطره تلخ اشغال روسها را تجربه کرده، غرب خراسان و بویژه شهر سبزوار بعنوان دومین مرکز مهم سیاسی و جمعیتی خراسان بزرگ در آن دوران است.

مردم این شهر با مشکلاتی از جمله قحطی شدید مواجه شدند، تا حدی که از این دوران، به دوره نان منی ۵ تومان یاد می کنند. بیماری زیاد شد و مردم به سختی به نیازهای معیشتی خود می رسیدند.

بسیاری از مردم از روستاها به شهر مهاجرت کردند و در کاروانسرایی به نام کاروانسرای فرامرزخان (موزه مردم شناسی فعلی سبزوار)، اتراق نمودند.

مردم دیار سربداران خاطرات زیادی را از آن دوران به یاد دارند که پژوهشگر و نویسنده فقید سبزواری در دوران معاصر، مرحوم محمود بیهقی، در کتاب ارزشمند خود با نام «دایره المعارف بزرگ سبزوار»، به جمع آوری این خاطرات پرداخته است./ اسرارنامه